หลักสูตรการฝึกอบรมแพทย์ประจําบ้านเพื่อวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชํานาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม สาขานิติเวชศาสตร์
นิติเวชศาสตร์ (Forensic Medicine) เป็นสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
และการนำเอาวิชาแพทย์ทุกสาขาไปประยุกต์เพื่อประโยชน์แก่กระบวนการยุติธรรม
ทั้งนี้ จำต้องอาศัยองค์ความรู้เรื่องการตายต่าง ๆ ที่ผิดธรรมชาติ
รวมทั้งการตายโดยธรรมชาติแบบกะทันหันและไม่คาดคิด
และอาจต้องทำการผ่าชันสูตรศพเพื่อหาสาเหตุการตาย ทำการตรวจทางนิติพิษวิทยา
(Forensic Toxicology) จุลพยาธิวิทยา (Histopathology) ร่วมกับการไปตรวจศพ ณ
สถานที่เกิดเหตุ
เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลมาประกอบในการพิเคราะห์พฤติการณ์การตายว่า
การตายที่ผิดธรรมชาตินั้นเป็นการตายจากอุบัติเหตุ อัตวินิบาตกรรม
หรือถูกฆาตกรรมคือถูกผู้อื่นฆ่าได้
รวมถึงการพิสูจน์ตัวบุคคลโดยตรวจศพและชิ้นส่วนของศพ
ประมาณเวลาว่าศพที่ตรวจนั้นตายมานานแล้วเท่าไร
โดยอาศัยการเปลี่ยนแปลงของศพภายหลังตาย
นอกเหนือไปจากกรณีการตายแล้วนั้น งานด้านนิติเวชคลินิก (Clinical Forensic
Medicine)
ก็เป็นขอบข่ายงานหนึ่งที่แพทย์นิติเวชต้องทำการตรวจผู้ป่วยคดีอันได้แก่
ผู้ที่พยายามฆ่าตัวตาย(attempted suicide)
ผู้ที่ถูกหรือสงสัยว่าถูกคนหรือสัตว์ทำร้าย (homicide/ animal bite)
ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุต่างๆ (traffic accident)
ผู้ที่ถูกล่วงละเมิดทางเพศและผู้ที่ได้รับการทำแท้ง (sexual assault/
illegal abortion)
ผู้ที่พนักงานสอบสวนส่งมาขอให้ตรวจร่างกายหรือตรวจหาสารพิษ สารเสพติด
หรือระดับแอลกอฮอล์ในร่างกาย อันเนื่องมาจากเป็นผู้เสียหาย
ผู้ต้องสงสัยหรือผู้ต้องหา เพื่อให้ความเห็นทางการแพทย์
อันนำไปใช้ในกระบวนการยุติธรรมต่อไป
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ
เป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักงานตำรวจแห่งชาติ
มีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบโดยตรงเกี่ยวกับการประสานงานระหว่างกองบัญชาการตำรวจนครบาลและกองบัญชาการตำรวจภูธรทั่วประเทศไทย
ในการนำเอาความรู้และความเชี่ยวชาญด้านนิติเวชศาสตร์ผสมผสานกับงานทางด้านสืบสวนสอบสวน
เพื่อใช้ในการคลี่คลายคดีสำคัญต่าง ๆ
รวมทั้งคดีอุฉกรรจ์และคดีฆาตกรรมสะเทือนขวัญ
และเป็นผู้นำด้านการจัดการสถานการณ์กรณีอุบัติภัยหมู่
ทางสถาบันนิติเวชวิทยานั้นเป็นองค์กรที่ทำหน้าที่โดยตรงทางนิติเวชศาสตร์ในประเทศไทย
มีความพร้อมทั้งด้านบุคลากรผู้เชี่ยวชาญ
ข้อมูลและวัตถุดิบที่จำเป็นในการอบรมให้ความรู้กับนักศึกษาหรือผู้มีวิชาชีพเกี่ยวข้องกับกฎหมายและการแพทย์
หรือแม้แต่ประชาชนทั่วไปที่สนใจในกิจการและความก้าวหน้าของวิทยาการทางนิติเวชศาสตร์
มีห้องปฎิบัติการอันทันสมัย
สามารถรองรับงานที่เปลี่ยนแปลงไปเนื่องจากความก้าวหน้าทางยาและสารเคมีใหม่ๆ
ในปัจจุบันที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ได้อย่างมีประสิทธิภาพนอกจากนี้
สถาบันนิติเวชวิทยายังมีการทำโครงงานวิจัยโดยบุคลากรภายในหน่วยอย่างต่อเนื่อง
รวมถึงเข้าร่วมเครือข่ายงานทางด้านนิติเวชศาสตร์ทั้งในและนอกประเทศเพื่อพัฒนาศักยภาพและยกระดับของงานทางด้านนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์ของประเทศไทย
พันธกิจของหลักสูตร
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ ได้กำหนดพันธกิจด้านการศึกษาของหลักสูตร คือ
1) ผลิตแพทย์นิติเวชที่มีคุณภาพ มีขีดความสามารถตามมาตรฐานแพทย์นิติเวช
2) ทำงานแบบมืออาชีพ มุ่งเน้นการทำงานเป็นทีม
3) ยึดหลักคุณธรรม จริยธรรม ความปลอดภัย โดยยึดหลักความยุติธรรมและหลักวิชาการเป็นที่ตั้ง
4) เตรียมพร้อมเรียนรู้อย่างต่อเนื่องเพื่อการคิดค้นนวัตกรรม
หรือมีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางระบบมาตรฐานทางนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์
ในการอบรมหลักสูตรนิติเวชศาสตร์ สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ
ต้องการให้บัณฑิตมีองค์ความรู้ทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
ความรู้ทางนิติเวชศาสตร์
ทักษะการประสานงานกับผู้ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรม
อีกทั้งมีทักษะในการผ่าชันสูตรศพ ตรวจศพ ณ สถานที่เกิดเหตุ
รวมถึงการตรวจผู้ป่วยคดีและให้ความเห็นเกี่ยวกับคดี โดยยึดหลักคุณธรรม
จริยธรรม คำนึงถึงความปลอดภัย
มีความรับผิดชอบและมีเจตคติที่ดีในการให้บริการบุคคลที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรม
และมีเจตคติที่ดีในการให้บริการผู้ป่วยคดี
รวมถึงคำนึงถึงผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางบนพื้นฐานของการดูแลผู้ป่วยคดีแบบองค์รวม
ทั้งนี้ในการตรวจวินิจฉัย ชันสูตรศพและผู้ป่วยคดี ทางนิติเวชศาสตร์นั้น
จำต้องอาศัยความรู้พื้นฐานเฉพาะทางที่กว้างขวางและลึกซึ้ง
อีกทั้งต้องมีความเชี่ยวชาญในการให้ความเห็น
รวมถึงข้อแนะนำต่างๆที่เกี่ยวข้องกับคดีทั้งต่อผู้ป่วย พนักงานสอบสวน
เจ้าหน้าที่พิสูจน์หลักฐาน พนักงานอัยการ เป็นต้น
รวมถึงการมีทักษะในการสื่อสารเพื่อทำงานเป็นทีม
และการปฏิบัติงานแบบสหวิชาชีพ(กรณีผู้ป่วยคดี) อีกด้วย
ในปัจจุบันอาชญากรรมมีการพัฒนา ไม่ว่าจะเป็นสารพิษ สารเสพติด ยาชนิดต่างๆ
รวมถึงข้อมูลต่างๆสามารถเข้าถึงได้มากขึ้น
ทำให้อาชญากรรมและการตายนั้นมีความซับซ้อน
กระบวนงานและเทคโนโลยีทางนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์ก็มีความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วเช่นเดียวกัน
และมีความต้องการแพทย์นิติเวชมากขึ้น
เพื่อรองรับต่องานที่เพิ่มให้ทั่วทุกภูมิภาค
บัณฑิตที่ผ่านการฝึกอบรมจะต้องมีความสามารถในการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง
สามารถทำงานวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่
รวมถึงมีความรู้ความเข้าใจในระบบสุขภาพ
กระบวนการพัฒนาคุณภาพและความปลอดภัยในการดูและผู้ป่วยคดี
อีกทั้งต้องเรียนรู้ติดตามข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมีการปรับปรุง
เปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องตามสภาวะสังคม
เพื่อสามารถนำความเห็นทางนิติเวชศาสตร์มาใช้ในการอำนวยความยุติธรรมได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ
จึงใช้หลักการที่ให้ผู้เข้ารับการฝึกอบรมเป็นศูนย์กลาง
มีการกำกับดูแลอย่างใกล้ชิด
และให้ข้อมูลป้อนกลับเพื่อให้มีการพัฒนาการเรียนการสอน
และการฝึกอบรมอย่างเป็นระบบ ภายใต้การกำกับดูแลของสมาคมแพทย์นิติเวช
และราชวิทยาลัยพยาธิแพทย์แห่งประเทศไทย