หลักสูตรการฝึกอบรมแพทย์ประจําบ้านเพื่อวุฒิบัตรแสดงความรู้ความชํานาญในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม สาขานิติเวชศาสตร์

นิติเวชศาสตร์ (Forensic Medicine) เป็นสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย และการนำเอาวิชาแพทย์ทุกสาขาไปประยุกต์เพื่อประโยชน์แก่กระบวนการยุติธรรม ทั้งนี้ จำต้องอาศัยองค์ความรู้เรื่องการตายต่าง ๆ ที่ผิดธรรมชาติ รวมทั้งการตายโดยธรรมชาติแบบกะทันหันและไม่คาดคิด และอาจต้องทำการผ่าชันสูตรศพเพื่อหาสาเหตุการตาย ทำการตรวจทางนิติพิษวิทยา (Forensic Toxicology) จุลพยาธิวิทยา (Histopathology) ร่วมกับการไปตรวจศพ ณ สถานที่เกิดเหตุ เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลมาประกอบในการพิเคราะห์พฤติการณ์การตายว่า การตายที่ผิดธรรมชาตินั้นเป็นการตายจากอุบัติเหตุ อัตวินิบาตกรรม หรือถูกฆาตกรรมคือถูกผู้อื่นฆ่าได้ รวมถึงการพิสูจน์ตัวบุคคลโดยตรวจศพและชิ้นส่วนของศพ ประมาณเวลาว่าศพที่ตรวจนั้นตายมานานแล้วเท่าไร โดยอาศัยการเปลี่ยนแปลงของศพภายหลังตาย
นอกเหนือไปจากกรณีการตายแล้วนั้น งานด้านนิติเวชคลินิก (Clinical Forensic Medicine) ก็เป็นขอบข่ายงานหนึ่งที่แพทย์นิติเวชต้องทำการตรวจผู้ป่วยคดีอันได้แก่ ผู้ที่พยายามฆ่าตัวตาย(attempted suicide) ผู้ที่ถูกหรือสงสัยว่าถูกคนหรือสัตว์ทำร้าย (homicide/ animal bite) ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุต่างๆ (traffic accident) ผู้ที่ถูกล่วงละเมิดทางเพศและผู้ที่ได้รับการทำแท้ง (sexual assault/ illegal abortion) ผู้ที่พนักงานสอบสวนส่งมาขอให้ตรวจร่างกายหรือตรวจหาสารพิษ สารเสพติด หรือระดับแอลกอฮอล์ในร่างกาย อันเนื่องมาจากเป็นผู้เสียหาย ผู้ต้องสงสัยหรือผู้ต้องหา เพื่อให้ความเห็นทางการแพทย์ อันนำไปใช้ในกระบวนการยุติธรรมต่อไป
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ เป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักงานตำรวจแห่งชาติ มีอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบโดยตรงเกี่ยวกับการประสานงานระหว่างกองบัญชาการตำรวจนครบาลและกองบัญชาการตำรวจภูธรทั่วประเทศไทย ในการนำเอาความรู้และความเชี่ยวชาญด้านนิติเวชศาสตร์ผสมผสานกับงานทางด้านสืบสวนสอบสวน เพื่อใช้ในการคลี่คลายคดีสำคัญต่าง ๆ รวมทั้งคดีอุฉกรรจ์และคดีฆาตกรรมสะเทือนขวัญ และเป็นผู้นำด้านการจัดการสถานการณ์กรณีอุบัติภัยหมู่ ทางสถาบันนิติเวชวิทยานั้นเป็นองค์กรที่ทำหน้าที่โดยตรงทางนิติเวชศาสตร์ในประเทศไทย มีความพร้อมทั้งด้านบุคลากรผู้เชี่ยวชาญ ข้อมูลและวัตถุดิบที่จำเป็นในการอบรมให้ความรู้กับนักศึกษาหรือผู้มีวิชาชีพเกี่ยวข้องกับกฎหมายและการแพทย์ หรือแม้แต่ประชาชนทั่วไปที่สนใจในกิจการและความก้าวหน้าของวิทยาการทางนิติเวชศาสตร์ มีห้องปฎิบัติการอันทันสมัย สามารถรองรับงานที่เปลี่ยนแปลงไปเนื่องจากความก้าวหน้าทางยาและสารเคมีใหม่ๆ ในปัจจุบันที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ได้อย่างมีประสิทธิภาพนอกจากนี้ สถาบันนิติเวชวิทยายังมีการทำโครงงานวิจัยโดยบุคลากรภายในหน่วยอย่างต่อเนื่อง รวมถึงเข้าร่วมเครือข่ายงานทางด้านนิติเวชศาสตร์ทั้งในและนอกประเทศเพื่อพัฒนาศักยภาพและยกระดับของงานทางด้านนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์ของประเทศไทย
พันธกิจของหลักสูตร
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ ได้กำหนดพันธกิจด้านการศึกษาของหลักสูตร คือ
1) ผลิตแพทย์นิติเวชที่มีคุณภาพ มีขีดความสามารถตามมาตรฐานแพทย์นิติเวช
2) ทำงานแบบมืออาชีพ มุ่งเน้นการทำงานเป็นทีม
3) ยึดหลักคุณธรรม จริยธรรม ความปลอดภัย โดยยึดหลักความยุติธรรมและหลักวิชาการเป็นที่ตั้ง
4) เตรียมพร้อมเรียนรู้อย่างต่อเนื่องเพื่อการคิดค้นนวัตกรรม หรือมีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางระบบมาตรฐานทางนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์

ในการอบรมหลักสูตรนิติเวชศาสตร์ สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ ต้องการให้บัณฑิตมีองค์ความรู้ทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ความรู้ทางนิติเวชศาสตร์ ทักษะการประสานงานกับผู้ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรม อีกทั้งมีทักษะในการผ่าชันสูตรศพ ตรวจศพ ณ สถานที่เกิดเหตุ รวมถึงการตรวจผู้ป่วยคดีและให้ความเห็นเกี่ยวกับคดี โดยยึดหลักคุณธรรม จริยธรรม คำนึงถึงความปลอดภัย มีความรับผิดชอบและมีเจตคติที่ดีในการให้บริการบุคคลที่เกี่ยวข้องในกระบวนการยุติธรรม และมีเจตคติที่ดีในการให้บริการผู้ป่วยคดี รวมถึงคำนึงถึงผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางบนพื้นฐานของการดูแลผู้ป่วยคดีแบบองค์รวม
ทั้งนี้ในการตรวจวินิจฉัย ชันสูตรศพและผู้ป่วยคดี ทางนิติเวชศาสตร์นั้น จำต้องอาศัยความรู้พื้นฐานเฉพาะทางที่กว้างขวางและลึกซึ้ง อีกทั้งต้องมีความเชี่ยวชาญในการให้ความเห็น รวมถึงข้อแนะนำต่างๆที่เกี่ยวข้องกับคดีทั้งต่อผู้ป่วย พนักงานสอบสวน เจ้าหน้าที่พิสูจน์หลักฐาน พนักงานอัยการ เป็นต้น รวมถึงการมีทักษะในการสื่อสารเพื่อทำงานเป็นทีม และการปฏิบัติงานแบบสหวิชาชีพ(กรณีผู้ป่วยคดี) อีกด้วย
ในปัจจุบันอาชญากรรมมีการพัฒนา ไม่ว่าจะเป็นสารพิษ สารเสพติด ยาชนิดต่างๆ รวมถึงข้อมูลต่างๆสามารถเข้าถึงได้มากขึ้น ทำให้อาชญากรรมและการตายนั้นมีความซับซ้อน กระบวนงานและเทคโนโลยีทางนิติเวชศาสตร์และนิติวิทยาศาสตร์ก็มีความก้าวหน้าอย่างรวดเร็วเช่นเดียวกัน และมีความต้องการแพทย์นิติเวชมากขึ้น เพื่อรองรับต่องานที่เพิ่มให้ทั่วทุกภูมิภาค บัณฑิตที่ผ่านการฝึกอบรมจะต้องมีความสามารถในการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง สามารถทำงานวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ รวมถึงมีความรู้ความเข้าใจในระบบสุขภาพ กระบวนการพัฒนาคุณภาพและความปลอดภัยในการดูและผู้ป่วยคดี อีกทั้งต้องเรียนรู้ติดตามข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมีการปรับปรุง เปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องตามสภาวะสังคม เพื่อสามารถนำความเห็นทางนิติเวชศาสตร์มาใช้ในการอำนวยความยุติธรรมได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ จึงใช้หลักการที่ให้ผู้เข้ารับการฝึกอบรมเป็นศูนย์กลาง มีการกำกับดูแลอย่างใกล้ชิด และให้ข้อมูลป้อนกลับเพื่อให้มีการพัฒนาการเรียนการสอน และการฝึกอบรมอย่างเป็นระบบ ภายใต้การกำกับดูแลของสมาคมแพทย์นิติเวช และราชวิทยาลัยพยาธิแพทย์แห่งประเทศไทย